زن بزرگتر از شوھر عیبي دارد؟

نگاھي به چرايي کوچکتر بودن زنان از شوھران

زماني که علم جامعه شناسي آشکارا اعلام مي کند ازدواج در زمره پیچیده ترين روابط
انساني است، شايد بتوان تأمل زيادي در اين خصوص داشت و از زواياي مختلف آن را
مورد بررسي قرار داد، زيرا بسیار شنیده شده که ازدواج، مظھر برخورد فرھنگ و طبیعت
است. به اين صورت که جامعه مي کوشد طبیعت را مھار کند و آن ر ا به فرھنگ تبديل
نمايد و به دلیل ھمین ويژگي ھاست که بیان مي شود میثاق زناشويي با توجه به زمان
و شرايط دوران خودش، دچار دگرگوني ھا و تغییراتي شده ، ولي نفس آن از قديم الايام
يکي بوده است.
ازدواج ابعاد گوناگوني دارد و انتخاب ھمس ر نیز گزينه ھاي متفاوتي دارد که جداي از
يکي از ويژگي ھايي است که مورد � سن �... نزديکي فرھنگ ھا، جغرافیا، تحصیلات و
توجه بوده و تفاوت سني در ھمه اعصار به گونه اي بوده که نشان مي دھد در تفاوت
سني زوجی ن، مرد چند سالي بزرگتر از زن بوده است. به طوري که در ايران پديده
گزينش ھمسر، پراکندگي خاصي داشته است؛ از اين رو تفاوت سن زوجین در ايران
امري طبیعي به نظر مي رسد و میزان اين تفاوت، تا آنجا مورد توجه قرار مي گیرد که در
بیشتر موارد میان 4 تا 12 سال است.
اما بسیاري از جامعه شناسان معتقدند در يک جامعه صنعتي يا رو به صنعتي شدن و
پويا، معیارھا نیز در حال تغییر و دگرگوني اس ت. چه بسا ھنوز وجود داشته باشند افرادي
که به تفاوت سني میان زوجین با تأکید بزرگتر بودن مرد از زن صحه بگذارند، اما در جامعه
اي که زنان دست به فعالیت ھاي اجتماعي، فرھنگي، ھنري و حتي مطالعاتي و
سیاسي مي زنند، از نظر تحصیلات ارتقاء پیدا مي کنند و جايگاه ھا، موقعیت ھايي برتر
و يا ھمسان مردان به دست مي آورند و ھمین باعث مي شود مقوله سن در ازدواج آنان
نیز دچار تغییر شو د. مثلاً در جامعه امروز، بسیار ديده شده زناني که از ھمسران خود
بزرگتر ھستن د. با اين حساب مي توان گفت که نظريه ھمسر گزيني با توجه به شرايط
خاص ھر جامعه مي تواند تغییر يابد و در نھايت موجب طرح اين پرسش مي شود که آيا
بزرگتر بودن زنان از شوھرانشان موجب بروز مشکلاتي مي شود؟
پاسخ ھاي مختلفي شامل اين پرسش مي شود؛ پاسخ ھاي مخالف و موافقي که
بحث بر سر ھر کدام مي تواند نظر عده اي خاص را پاسخگو باشد.
به نظر من � : دکتر امان قرايي مقدم، محقق و استاد دانشگاه در اين خصوص مي گوي د
اين تفاوت سني، منفي است زيرا با تحقیقاتي که روي 2 ھزار و 167 پرونده طلاق انجام
داده ايم، به اين نتیجه رسیده ايم که يکي از مھمترين دلايل طلاق در میان زوجین، بروز
ھمین تفاوت سني اس ت. يعني بزرگتر بودن زن از مرد، زيرا اين پديده چه از نظر فرھنگي
و چه از نظر اجتماعي در جامعه ما پذيرفته شده نیست.
فرھنگ سنتي ايران مي گويد بزرگتر بودن مرد در ازدواج يک ارزش است و حتي در
محافل و مناطق روستايي ھم، شعرھايي در اين خصوص سروده اند، بنابراين اينگونه به
نظر مي رسد که اگر اين ازدواج ھا محکم نباشد، در مدت کوتاھي با شکست مواجه
�. مي شود
جامعه شناسان دلايل گوناگوني را در اين خصوص برمي شمارن د. آنان معتقدند رشد
علمي و فرھنگي زنان و به دست گرفتن بازار کار و کسب و ديگر موفقیت ھاي اجتماعي
در رشد آنان نقش داشته ا ست؛ اما از سوي ديگر، افزايش سن ازدواج و بعد اقتصادي، از
مھمترين عوامل چنین پیوندھاي زناشويي است.
دوستي داشتم که ھمیشه مي گفت من با يک زن � : حمید اکبر ي- کارمند، مي گويد
پولدار ازدواج مي کنم. چند سالي از او خبر نداشتم تا اين که ھفته پیش او را ديد م.
سوار خود ر وي آخرين مدل شده بود و از ظاھرش مشخص بود که وضع مالي خوبي دار د.
برايم تعريف کرد که با خانمي 9 سال بزرگتر از خودش ازدواج کرده و از زندگي اش ھم
راضي است و به ھر چه مي خواسته، رسیده است. خوشحال شدم ولي نتوانستم باور
�. کنم، چون آن دوست خیلي شاد و سر حال سابق نبود
ازدواج زن با مردي که از خودش کوچکتر است، از ديد جامعه شناسان غیر از بُعد
اقتصادي، به مسائل عاطفي و احساسي منوط اس ت. مثلاً دکتر قرايي مقدم در اين
خام بودن جوانان و تحت تأثیر احساسات قرار گرفتن، يکي ديگر از � : خصوص مي گويد
دلايلي است که موجب چنین ازدواج ھايي مي شود، زيرا بايد در نظر داشت برخي
جوانان با توجه به بالا بودن درايتي که زن در برخي موارد دارد، ممکن است تحت تأثیر
قرار بگیرن د. بخصوص که در يک سن خاص زن خیلي بھتر مي تواند مرد را رام کن د. اگر آن
زن از موقعیت اجتماعي و اقتصادي خوبي ھم برخوردار باشد که اين کار آسان تر انجام
مي گیرد، زيرا پسراني که حداقل لوازم زندگي را دارند براي فرار از به دست آوردن اين
�. امکانات، ترجیح مي دھند چنین ازدواج ھايي داشته باشند
اين در حالي است که دکتر نويد ايرانپور، پژوھشگر مسائل خانواده در يک طبقه بندي به
چرايي و چگونگي اين ازدواج ھا اشاره مي کند

وي معتقد است اين ازدواج ھا را
مي توان در 3 طبقه مجزا قرار داد

الف- آن دسته از ازدواج ھايي است که بنابر اجبار صورت گرفته و خانواده با انتخاب
دختري بزرگتر از پسر بنابر از شرايط خاصي، پسر را به ازدواج مجبور مي کنند.
ب- ازدواج ھايي که بر پايه عشق و علاقه دو طرف بنا نھاده شدند.
ج- ازدواج ھايي که بُعد اقتصادي دارند.
با توجه به � : وي در ادامه سخنانش نتايج چنین ازدواج ھايي را اين گونه بیان مي کن د
نوع چگونگي ازدواج، مسلماً رفتارھاي متفاوتي نیز بروز پیدا مي کن د. در ازدواجي که مرد
بر پايه ع شق و يا ثروت خود را راضي کرده است که با زني بزرگتر از خود ازدواج کند دو
حالت پیش مي آي د: يا زن حاکم خانواده مي شود و يا اين مرد است که از قدرت برخوردار
است. زيرا مردي که با توجه به شرايط اقتصادي زن ازدواج کرده است، برنامه ريزي مي
کند که چگونه از آن استفاده کند. در چنین شرايطي معمولاً جوان بودن خود را بھانه اي
�. براي اخاذي قرار مي دھد و زن نیز کوتاه مي آيد
غیر از اين، ازدواجي که بر پايه زور و اجبار است در نوع خود بدترين واکنش را داراست،
زيرا زن و مرد بیشترين تنش ھا را در خود خواھند داش ت. در چنین خانواده ھايي
بیشترين تنش بر سر اين موضوع است که چه کسي قدرت را در دست بگیرد، مرد يا
زن؟ مرد به دلیل نگرش سنتي مي خواھد مردانگي نشان دھد و حاکم خانه باشد و زن
به علت بزرگتر بودن نمي تواند اين نکته را تحمل کند و تنش بر سر قدرت، مي تواند نھاد
خانواده را دچار مشکل کند.
با مدير عامل شرکت کامپیوتري که در آن مشغول به کار بودم، ازدواج � : دوست مي گفت
کرد م. او 7 سال از من بزرگتر است و ما 5 سالي است که زندگي مشترکي داري م.
راضي ام اما گاھي اوقات احساس مي کنم ھمانند يک مھره ھستم و ھیچ اراده اي از
�. خود ندارم. تنھا اين مورد است که ناراحتم مي کند
در حالي که عده اي از کارشناسان با اين کار مخالف ھستند، گروھي ديگر توافق دارند
که نمي توان يک حکم کلي براي چنین مسئله اي در جامعه ايران صادر کرد، زيرا ھنوز
تعريف مشخص و دقیقي از وظايف زن و مرد نسبت به ھم تبیین نشده و يا اگر شده
کمتر عملي مي شو د و به ھمین دلیل است که اختلاف ھا روز به روز بیشتر مي شود؛
بنابراين در حالي که در زندگي ھاي عادي زناشويي تنش ھايي را شاھد ھستیم،
طبیعي است میان خانواده اي که زن چند سالي ھم از شوھرش بزرگتر است، شاھد
حرف ھا و حديث ھايي ھم باشی م. به طور مثال به مرد مي گويند ھیچ کس را به او

نمي دادند و آمد اين زن را گرفت و يا اين زن سنش بالا رفته بود و مجبور شد با کوچکتر
از خودش ازدواج کند، که تمامي اين حرف ھا در کنار مشکلات ديگر مي تواند آسیب
پذيري خانواده را افزايش دھ د. عده اي از روان شناسان اجتماعي با نگاھي از بعد روان
شناسانه و روان شناختي نیز سعي بر تحلیل اين دسته از ازدواج ھا دارند.
آنان معتقدند از نظر روان شناسي زن ھا زودتر از مردھا نسبت به مسائل زندگي عاقل
تر مي شوند و درکشان از مسائل درون خانواده و زندگي عمیق تر است؛ بنابراين
مسئولیت پذيرند و يا بیشتر در اين زمینه ھا فک ر مي کنن د. حال اگر زني چند سالي
بزرگتر باشد، به طور ناخودآگاه انتظار دارد که مرد ھم ھمانند او فکر کند و مسائل را
بسنجد، براي ھمین زماني که انتظارش برآورده نمي شود، اين تصور تداعي مي شود
که مرد نسبت به خانه و خانواده بي مسئولیت است و در نھايت تنش فضاي خانو اده را
پر مي کن د. از سوي ديگر، مردي که با زن بزرگتر از خودش ازدواج مي کند، ممکن است
پس از چند سال زندگي، با فرسوده شدن جسم زن، احساس ضرر کند و احتمالاً به فکر
جدايي و يا ازدواج دوم بیفتد و...
پس از 15 سال زندگي، شوھرم به من مي گويد تو پیر ھستي. من � : خانمي مي گفت6
 سال جوان تر از تو ھستم. مي گويد اگر به خاطر ثروت و موقعیت تو نبود، با تو ازدواج
نمي کردم. خیلي غصه دار شدم. من با عشق جلو رفتم و او با پول. حالا که به آن
چیزھايي که مي خواسته، رسیده، به من مي گويد تو پیر ھستي. پس از 15 سال
�. زندگي اين حرف ھا دلم را آتش مي زند
دکتر ايرانپور به نوع تفاوت در اختلافات سني نیز اشاره مي کند. به اين معني که اگر
تفاوت سني میان زن و مرد 3 تا 4 سال باشد، از يک حد معمولي برخوردار است. در اين
شرايط زني که 3 يا 4 سال بزرگتر از شوھرش است، معمولاً در برابر موضع مرد کوتاه
مي آيد و مي کوشد مطیع باش د. در صورتي که ھر چه اين تفاوت سني افزايش يابد،
حس مادري، خواھر گونه و يا سرپرست در زن بیشتر مي شو د. مثلاً زني که 15 سال و
يا بیشتر از ھمسرش بزرگتر است، ھمواره ھمانند مادر يا خواھر بزرگتر با شوھرش
برخورد مي کند.
با کسي ازدواج کردم که 10 سال از من کوچکتر است. ھمه � : خانم کارمندي مي گفت
مي گويند جاي پسرت است و به او ھم مي گويند که با مادرت ازدواج کرده ا ي. شايد
حق دارن د. ولي ما با ھم خوشبخت ھستیم و 7 سال است که زندگي مي کنی م. تمام
خرج تحصیلش را خودم دادم و براي دکترا گرفتن فرستادمش خارج از کشو ر. مي گفتند
اين کار را نکن مي رود و ديگر بر نمي گردد؛ ولي ھمسرم رفت دکترايش را گرفت و
برگشت و با ھم زندگي مي کنی م. الان حرف ھاي مردم کمتر شده؛ ولي ھنوز وقتي ما
تمام اين مسائل زماني کنار ھم جمع شده، �. دو تا را با ھم مي بینند تعجب مي کنن د
باعث مي شوند کارشنا سان نظرات مختلفي را ارائه دھند؛ ھر چند اين نظرات در آخر به
نقطه اي مخالف ختم مي شود و گويي ھنوز عُرف جامعه و مردم آن را قبول ندارند.
شايد چنین ازدواج ھايي نکات مثبتي ھم � : دکتر قرايي مقدم در اين خصوص مي گويد
داشته باشد مثل اداره زندگي از سوي زني آگاه و مدير ه. ولي کنار اين نکات مثبت، اين
نکات منفي است که خود نمايي مي کند زيرا اگر خود فرد پذيراي شرايطش باشد، تا
اندازه اي مي تواند نگاه جامعه و مردم را تحمل کند و تأثیرات منفي اين برخوردھا
در ھر حال، با نگاھي مي توان خا نواده �. ھمیشه در زندگي خانوادگي آنان بروز مي يابد
ھايي را يافت که با بزرگتر بودن زنان از شوھرانشان، زندگي ھايي شاد و زيبا دارند.
روزي که مثل ھمیشه مشغول چک کردن � : آقاي که کارمند فرودگاه است مي گويد
يکي بودن شناسنامه ھا با ھويت مسافر بودم، ديدم زن و مرد مو سپیدي شناسنامه
ھايشان را دادند. مرد 5 سال ک وچکتر از زن بود. با خنده گفتم: پدر جان خانمت که 5
سال بزرگتر است. پیرمرد لبخندي زد و گف ت: مگر چه عیبي دارد، عوضش خانمم ھنوز
�!؟ شاداب تر و جوان تر از من مانده، مگر نه